Lelia Doura

Rara cantiga de amigo de Pedro Eanez Solaz, poeta do século XIII de que conservamos sete cantigas -catro de amor e tres de amigo- e do que ignoramos os seus datos biográficos. Atribúeselle orixe pontevedresa, pois nunha cantiga de amor se declara namorado dunha freira que non é do convento de Nogueira (quizais Nogueira en Meis, no Salnés).

Lelia Doura é unha cantiga de envolvente lirismo, moi polémica e moi enigmática, polas extrañas palabras do seu duplo refrán -Lelia Doura / edoi lelia doura- , que durante moito tempo estuvieron sen descodificar. 

​

• Primeiro, foi entendido como onomatopeico, isto é, un simple conxunto de sons exclamativos.

​

• En 1964, os musicólogos Brian Dutton e Firmino Crespo defenderon que se trataba de palabras en árabe. Lelia sería árabe andalusí, de layl ou ليل, "noite" (de onde sae o nome Laila) que, con doura significaría "e a noite roda", "a noite avanza", "a noite é longa". "Edoi lelia doura" sería “Esmorezo, a noite avanza” (o que cadraria ben na voz da moza insomne). “A noite avanza”, podería expresar o desacougo dunha muller que á alba debe despedirse do seu amado (un amor prohibido? quizais entre unha cristiá e un musulmán?).

​

• Rip Cohen e Federico Corrente (2002), confirman que "lelia doura" é árabe pero proponen outra tradución: Lelia sería transcrición de liya, alomorfo de li que significa ‘a min’ ou ‘para min’; e "doura" do árabe andalusí "ddáwra", ‘quenda’. “Lelia doura, lido como líya ddáwra “a min a quenda, a min a vez)” en árabe andaluz. Cinco veces en Martín Xinzo debemos pronunciar Cecilia como /sesia/ en rima, sendo todas as rimas perfectas). Canto a "edoy", trataríase de mozárabe, romance andalusí arcaico, onde et [h]oy > ed oi sería "e hoxe". O conxunto completo sería ‘E hoxe tócame a min’. Así: ed oi ("e hoxe")/ CAMBIO DE CÓDIGO / líya ddáwra "é a miña quenda”; un verso bilingüe, como ocorre en tantas kharchas. A cantiga reflictiría así o amor dunha muller árabe andalusí, dun harén, polo seu señor. Expresaría a sorte de saber que hoxe é ela a afortunada, o que lle fai permanecer sen durmir á espera do seu amado. De ser este o sentido do texto, a orixinalidade é sorprendente.

​

• Alguns rexeitan a última interpretación: tres linguas (galego, árabe e mozárabe), alteracións bruscas no paralelismo nas estrofas 5, 6 e finais que parecen introducir inesperados desvíos de sentido na voz da moza... Ademais, un remate que parece recoller unha maldición. A interpretación cabal da cantiga segue a ser un enigma. Alba? Lamento? Canto de xúbilo? Orixinal sátira? Podería o trobador aludir aos amores prohibidos entre unha cristiá e un musulmán? Quizais un dos músicos que estaban ao servizo dos soberanos peninsulares?

En calquera caso, estamos ante unha cantiga estremadamente orixinal e de difícil clasificación.